نوروزی فقیرانه تر از جنگ هشت ساله!

به گزارش اصفهان سبز ، فریبا نظری پورکیایی؛ دانش‌آموخته دکترای جامعه‌شناسی و پژوهشگر جنگ با انتشار یادداشتی با عنوان« نوروزی فقیرانه تر از جنگ هشت ساله! » به شرح زیر آورده است:

با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کنونی، این ادعا قابل طرح است که نوروز ۱۴۰۴ برای بسیاری از مردم ایران؛ فقیرانه تر از نوروز دوران جنگ هشت ساله است. نه فقط فقر اقتصادی که فقر در ابعاد مختلف نظام اجتماعی، شامل فقر اجتماعی، فقر فرهنگی، فقر سیاسی، فقر زیست محیطی.

برخی از ابعاد این گسترش و عمیق شدن فقر را با هم مرور می‌کنیم:

۱- فقر اقتصادی

تورم سالانه در سال ۱۳۵۷ برابر با ۱۰ درصد بوده است. اما با آغاز جنگ کشور یک شوک تورمی را تجربه کرد و تورم سالانه در سال ۱۳۵۹ به ۲۳.۵ درصد رسید. پس از آن تا سال ۱۳۶۴ روند تورم کشور علی‌رغم شرایط جنگی نزولی بود. به طوری که در سال ۱۳۶۴ به ۶.۹ درصد رسید که یکی از کمترین مقادیر تورم سالانه در طی سال‌های پس از انقلاب است.

کارشناسان علت این افت تورم را افت سرعت رشد نقدینگی می‌دانند. تورم سالانه در سال‌های پایانی جنگ یعنی ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ افزایش یافت.

در دهه‌ی اخیر تورم سالانه کشور سال ۱۳۹۷ جهشی قابل توجه یافت و پس از آن با شدت گرفتن تحریم‌ها در سال ۱۳۹۸ برابر با ۴۱.۲ درصد شد که پس از آن تا سال ۱۴۰۱ تورم بیش از ۴۰ درصدی به جزئی ثابت و ماندگار از اقتصاد ایران بدل شد.

به طوری که بازه چهار ساله ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ را می‌توان تنها بازه‌ای در ۸۵ سال گذشته دانست که نرخ تورم بالا و پایداری بر آن سایه انداخته است. این تورم ماندگار برای جامعه و اقتصاد پیامدهایی مثل گسترش سریع فقر و نابرابری، کاهش پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و کاهش تولید دارد که ادامه آن می‌تواند عواقب سهمگینی در پی داشته باشد ( اکوایران، فروردین ۱۴۰۳).

شایان ذکرست در دوران جنگ تورم بالا بود، اما در سال‌های اخیر تورم به شدت افزایش یافته و قدرت خرید مردم را به طور قابل توجهی کاهش داده است. افزایش تورم، فقر، بیکاری، و نبود یک زندگی معمولی ناشی از تداوم جنگ در ابعاد وسیع تر و قرار دادن ایران در شرایط تحریم‌های پرفشار جهانی و منطقه‌ای نسبت به دوران جنگ هشت ساله؛ کاملا مشهود است.

۲- فقر سیاسی

⬅کاهش سرمایه اجتماعی حاکمیت نزد مردم؛

طبق آخرین پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان که در آبان ۱۴۰۲ انجام شد، سرمایه اجتماعی در ایران با روند فزاینده ای کاهش یافته است؛ به نحوی که به کمترین میزان خود در چهاردهه اخیر رسیده است.

نتیجه این پیمایش برای صاحبنظران، پیامی روشن دارد؛ ایران در آبانماه ۱۴۰۲ با بیشترین شکاف بین حاکمیت و ملت در طول پس از انقلاب سال ۵۷ مواجه شده است؛ و این به معنای فقر سیاسی عمیق و گسترده‌ی نظام حکمرانی در ایران است‌.

⬅تغییر توجه جامعه از عامل بیرونی ( دشمن خارجی متجاوز در دوران جنگ هشت ساله) به عامل درونی ( شیوه و نوع حکمرانی مورد اعتراض و انتقاد بخش وسیعی از جامعه)

⬅ کاهش منزلت و جایگاه قوای سه‌گانه قانونگذاری، قضایی و دولت در نزد جامعه

۳- فقر اجتماعی

⬅کاهش حس همبستگی ملی

⬅کاهش امید اجتماعی

⬅کاهش امید به آینده

⬅کاهش امید به ایجاد تغییرات و تحولات ساختاری

⬅کاهش مولفه‌های سرمایه اجتماعی در میان مردم هم‌چون: مشارکت اجتماعی در میدان‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، اعتماد اجتماعی، افزایش خیزش ها و جنبش‌های اعتراضی جمعی.

۴- فقر فرهنگی

⬅ افزایش آسیب‌های فردی و اجتماعی

⬅ افزایش مهاجرت از ایران

⬅ فقر کمی و کیفی خانواده

⬅ افت کیفیت توسعه انسانی و فرهنگی به‌ویژه در نسبت جامعه با رسانه‌های وابسته به دولت و حاکمیت

⬅ ضعف و آسیب نهادهای آموزش رسمی

⬅ ضعف و آسیب نهاد دین

۵- فقر زیست محیطی

⬅ تخریب منابع طبیعی شامل: فرسایش خاک، بحران آب، فرونشست زمین، تخریب جنگل‌ها و مراتع

⬅ آلودگی هوا و آب

⬅ تغییرات اقلیمی مانند: افزایش دما و کاهش بارندگی، افزایش رویدادهای شدید آب و هوایی

⬅عوامل اجتماعی و اقتصادی هم‌چون:

- فقر و نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی که منجر به بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی و تخریب محیط زیست می‌شوند.

- مدیریت ناکارآمد منابع طبیعی و عدم اجرای قوانین و مقررات زیست محیطی، منجر به تشدید مشکلات زیست محیطی شده است.

نوروز سال‌هاست در این سرزمین زنده و جاریست و قلب ایرانیان را از سردی و سپیدی زمستان به طراوت و سبزی بهار و تابستان پیوند می‌دهد. این پیوند در همه‌ی دوران‌های سخت و سیاه همواره برقرار و آرامش بخش جسم و جان ایرانیان بوده است.

اگر امروز فقر و نابسامانی زیست فردی و اجتماعی در نوروز پیش‌روی این سرزمین به چشم می‌آید، بیش و پیش از آسیب مردمان؛ این حاکمان و سیاستگذارانند که زخمی و آسیب دیده‌ی فقر سیاسی و اجتماعی شیوه‌های تدبیر کشورداری و چگونگی حکمرانی خود شده‌اند و خود کرده را تدبیر نیست.