رگ گردن دین فروشان و شمشیر تفکر و تعقل

به گزارش رسانه خبری صدای جویا از تهران، مرضیه حاجی هاشمی دکترای جامعه‌شناسی سیاسی و عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه با انتشار یادداشتی با عنوان « رگ گردن دین فروشان و شمشیر تفکر و تعقل» به شرح زیر آورده است:
رگ گردن دین فروشان و شمشیر تفکر و تعقل هر جامعه‌ای برای تغییر و تحول زیربنایی، نیاز به تحول بنیادین اندیشه‌ای دارد و بدون آن، تحولات، سطحی و ابتلا به انواع دریافت‌های پارادوکسیکال و تجدید بنای ساختارهای پیشین با نمایی متفاوت حتمی است. این تحول بنیادین اندیشه‌ای نیز متناسب با شالوده تفکر سیاسی- اجتماعی است که نهادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر ابتنای آن شکل گرفته است.
وقتی شالوده اندیشه سیاسی و نظم اجتماعی، الهیات سیاسی باشد، گام نخست، اصلاح تفکر دینی و الهیاتی، برداشت از دین، رابطه خدا، انسان و طبیعت و دریافت از مقوله ایمان است. گام دوم، شکل دهی یک فلسفه سیاسی، متناسب با بسترهای فکری- فرهنگی و اجتماعی جامعه و جایگزین نمودن آن با الهیات سیاسی است و هرچه تناقض‌ها و تعارضات درونی این فلسفه سیاسی کمتر باشد، پیچیدگی‌های این گذار کمتر و مقاومت دلبستگان به سنت دیرپای الهیات سیاسی نیز کمتر است.
پس از اندیشه ورزی‌های واقع‌گرایانه با نیم نگاهی به آرمان‌ها، اسطوره‌ها، میراث فرهنگی و تجربه‌های تاریخی، ساختارها و نهادهای سیاسی- اجتماعی، مبتنی بر آن ترسیم و قوانین و نظم سیاسی - اجتماعی از آن برآمده، امکان تحول زیربنایی میسر خواهد شد. از اساسی ترین سوألاتی که این فلسفه سیاسی برای جایگزینی با الهیات سیاسی باید پاسخ دهد، این است که آیا اساساً اقتدار و اجبار با ماهیت دین که هدفش ایمان و رستگاریست، سازگار است؟ اگر ایمان و رستگاری مورد نظر نباشد که با هر تفکر صرفاً مادی نیز می‌توان نظم دنیوی و رفاه اجتماعی را برقرار نمود.
ایمان وقتی راستین و معطوف به رستگاری است که بر فضیلت انسان‌ها بیفزاید، «چون فضیلت به استقلال و اعتماد به نفس نیاز دارد» و فضیلت با وابستگی، تحقیر و عدم شناخت و باور به خویشتن، سازگار نیست؛ لذا ایمان باید بتواند منجر به آزادی و قدرت انتخاب و خودباوری شود، آزادی و قدرت انتخاب نیز با اقتدار و اجبار به نام دین سازگار نیست.
این گونه است که دین نمی‌تواند به ضد خودش تبدیل شود و مطابق این سلسله استدلال‌های عقلانی، نمی توان به نام دین، اقتدار، تحکم و اجباری را تحمیل کرد و انتظار نایل آمدن به اهداف دین، ایمان و رستگاری برای بشریت داشت.
«روسو» بر این باور است که «بهترین راه برای محافظت از ایمان و بنابراین صیانت از اخلاق، باز تفسیر آن به نحوی سوبژکتیو و ابتنای آن بر احساسات اخلاقی و وجدانمان است». باز تفسیر ذهنی و درونی از ایمان و مرتبط نکردن آن با امری عینی چون سیاست و حکومت می‌تواند، این معنا را به ذهن متبادر کند که خدا در درون انسان است و برای رسیدن به رستگاری، نیازی به ابزارهای اجبارآمیز بیرونی نیست. این برداشت از دین و این تفسیر از ایمان، کاملا با این آموزه که «خدا از رگ گردن به انسانها نزدیکتر است» نیز سازگار است. اینکه ایمان، امری سوبژکتیو است و نه اوبژکتیو، عینی و اقتدارآمیز و نیازی به بیرون زدن رگ گردن دین فروشان برای تحمیل آن نیست.