چرا نگاه جمهوری اسلامی به نقش رسانه‌ها معیوب و توهم آلود است؟!

به گزارش پایگاه خبری صدای جویا از تهران، مهران صولتی جامعه‌شناس و تحلیل‌گر مسائل سیاسی طی یادداشتی با عنوان «چرا نگاه جمهوری اسلامی به نقش رسانه‌ها معیوب و توهم آلود است؟!» آورده است؛ چند سال پیش و در بازدید از نمایشگاه کتاب تهران به غرفه‌ای رسیدم که کتابی را عرضه می‌کرد با عنوان؛ " پیشرفت‌هایی که غرب اجازه نداد از آن‌ها مطلع شویم". مضمون کتاب هم فهرستی از دستاوردهایی بود که گویا در رسانه‌های غربی بازتاب نیافته است.

 نوجوانی پرشور جلو آمد و با حرارت درباره نقش غرب در پنهان‌سازی پیشرفت‌های ایرانیان سخن می‌گفت. از او پرسیدم چرا مصلای تهران که محل برگزاری نمایشگاه است باید بعد از گذشت نزدیک به چهل سال همچنان ناتمام باقی بماند؟ آیا این هم تقصیر غرب بوده است؟ پاسخی نداشت.

در پایان گفت‌وگو به او گفتم؛ آثار پیشرفت‌ها را مردم باید در زندگی روزمره خود ببینند تا باور کنند! جمهوری اسلامی معتقد است که در زمانه " جنگ روایت‌ها" به سر می‌برد و رسانه‌های پرشمار غربی هر روز می‌کوشند تا پیشرفت‌های کشور را از دیدگان جهانیان و ایرانیان پنهان سازند. راهکار مقابله هم به‌زعم ایشان حضور در جهاد " روایت‌سازی" است؛ یعنی هر چه بیشتر از آینده‌ای پرامید و نویدبخش سخن گفته شود.

شاید به همین دلیل بود که روزنامه همشهری نوشت؛ بهترین راه مقابله با اعتراضات این است که هر روز تکرار کنیم ما در حال پیشرفت هستیم و غرب با دمیدن در کوره اعتراضات می‌خواهد مانع شود.

به باور ایشان بخش عمده‌ای از معترضان تحت تأثیر فضای مجازی و روایت‌سازی غربیان به خیابان آمده‌اند.

مدتی پیش ابراهیم رئیسی در دیدار با نخبگان تصریح کرد؛ " پیشرفت‌هایی داشته‌ایم که حتی نخبگان نیز از آن بی‌خبرند". بعد از این اظهارنظر برخی به‌درستی گفتند که؛ " پیشرفت دیدنی است نه خبر دادنی! "

این همان نکته ظریفی است که جمهوری اسلامی از آن غافل مانده است. به بیان دیگر می‌توان گفت که نظام سیاسی ایران درباره نقش رسانه‌ها در جهت‌دهی به افکار عمومی دچار توهم است، یعنی هم روایت‌های رسانه‌ای را بسیار مؤثر می‌داند و هم مخاطبان این رسانه‌ها را افرادی خنثی و منفعل می‌انگارد.

هر دو این گزاره‌ها غیرعلمی و توهم آلود است. واقعیت این است که با توجه به کثرت رسانه‌های ارتباطی و نقش‌آفرینی مخاطبان در دریافت، تفسیر، پذیرش یا رد پیام‌ها اکنون باید از نقش مخاطب فعال در قبال رسانه‌ها سخن گفت.

 به عبارت روشن‌تر؛ نه رسانه‌ها به‌اندازه چند دهه پیش فرمانده‌اند و نه مخاطبان به‌اندازه گذشته فرمان‌بر.

البته روشن است که رسانه‌ها هر چه بی‌طرفانه‌تر، حرفه‌ای‌تر و خلاقانه‌تر عمل کنند از نفوذ بیشتری بر مخاطبان خود برخوردار خواهند بود؛ ولی نکته مهم این جاست که این تأثیر هم در صورتی وجود خواهد داشت که با واقعیت‌های عینی و ملموس برای مخاطبان هماهنگی داشته باشد.

از سوی دیگر پیشرفت‌های یک کشور اگر متکی بر آزادی و مشارکت سیاسی مردم نباشد پایدار نخواهد بود. از همین رو پیشرفت‌های صورت‌گرفته در دوران پیش از انقلاب (حرکت به‌سوی تمدن بزرگ)، نه‌تنها به افزایش مقبولیت حکومت شاه نینجامید بلکه بیش‌ازپیش به انقلابیون برای مشروعیت‌زدایی از سیستم بهانه داد. فروپاشی شوروی سابق هم تجربه مشابهی بود.

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که بدون توسعه دموکراتیک و وجود رسانه‌هایی که بتوانند آزادانه از نارسایی‌های حکمرانی در یک کشور انتقاد کنند نمی‌توان نسبت به باورپذیری روایت‌های رسمی که از پیشرفت مملکت سخن می‌گویند خوش‌بین بود.

کد خبر؛25496